Processing math: 100%
Akademisyenler öncülüğünde matematik/fizik/bilgisayar bilimleri soru cevap platformu
1 beğenilme 0 beğenilmeme
525 kez görüntülendi

p tek asal sayı olmak üzere, tek asal sayılar kümesinden, asal sayılar kümesine tanımlı L(p) fonksiyonu, p modunda karekalan olan (p'den farklı) en küçük asal sayıyı versin. Örneğin, L(3)=7, L(5)=11 ve L(7)=2 sağlanır. Buna göre, p>5 için

a) L(p)>p ise L(p)=p+14 olduğunu gösteriniz.

b) p>11 için L(p)=p+14 ise (L(p),L(p)+2,L(p)+6) üçlüsünün, asal sayı üçlüsü olduğunu gösteriniz. (Metin Can Aydemir)

Not: Sorunun a şıkkı "en küçük asal karekalan" üzerine bir teoremdir. b şıkkı ise benim tarafımdan oluşturulmuştur. Teoremi araştırdığımda karşılaştığım çözümler quadratic expensionlar kullanılarak yapılmış (ingilizce terimin doğru türkçe karşılığını birisi belirtirse değiştiririm). Bu soru için alternatif çözümler gelebileceğini düşünüyorum, kendi çözümümü toparlayıp yükleyeceğim.

Not 2: b şıkkı doğru kabul edilip yorumlanırsa, şöyle bir sonuç ortaya çıkar; eğer L(p)=p+14 olacak şekilde sonsuz sayıda asal sayı varsa sonsuz sayıda ikiz asal sayı çifti ve kuzen asal sayı çifti de var demektir. Lakin biliyoruz ki ikiz asal sayıların sonsuz sayıda olduğu ispatlanamadı. Yani buradan yukarıdaki özelliğe sahip asal sayıların sonlu sayıda olduğunu veya sonsuz sayıda olduğunun ispatlanamadığını çıkartabiliriz. Ben hocalarıma sorduğumda, quadratic expansionlardan dolayı, bu şartı sağlayan 11'den büyük tüm asalların p=19,43,67,163 olduğunu söylediler fakat bunun ispatını ben de bilmiyorum.

Lisans Matematik kategorisinde (127 puan) tarafından  | 525 kez görüntülendi

1 cevap

1 beğenilme 0 beğenilmeme

a) Öncelikle gözlem ile başlayalım eğer L(p)=p+14 ise p+14  bir asal sayı olmalıdır. 2 haricinde bir değer alması halinde p'nin 8k+3 formunda olması gerekir. Zaten (ap) legendre sembolü olmak üzere, p tek asal sayısı için (2p)=(1)p218 olduğundan 8k+1 ve 8k+7 formatındaki sayılar için L(p)=2<p olacaktır. Dolayısıyla geriye incelenecek sadece 8k+3 ve 8k+5 formundaki asal sayılar kalır.

i) p5(mod8) ise p, 4k+1 formundadır ve a2+b2=p olacak şekilde a ve b pozitif tamsayıları vardır (Bunun ispatı bir çok yerde vardır, benim zamanında hazırladığım bir PDF dosyası da bulunmakta, burada). a ve b'den birisi tek diğeri çifttir. Genelliği bozmadan a tek ve b çift olsun. b2(mod4) olmalıdır çünkü aksi taktirde p=a2+b2a21(mod8) olur. Bu bir çelişkidir. Dolayısıyla eğer b2 ise b'nin en az bir tek asal böleni vardır. Bu asal bölen q olsun. O halde p=a2+b2a2(modq)(pq)=1 olur. (pq)(qp)=(1)(p1)(q1)4 olduğundan ve p=8k+5 formunda olduğundan (1)(p1)(q1)4=1 olur. Yani (qp)=1 olmalıdır. Dolayısıyla q karekalan bir asal sayıdır. qb olduğundan bq olur. p=a2+b2>q2p>qp>qL(p) elde edilir. Eğer b=2 ise p=a2+4 olur. p>5 olduğundan a>1 olmalıdır. a tek olduğundan a'nın da en az bir tane tek asal böleni olması gerekir. Bu asal sayıya r dersek aynı işlemleri yaparsak p>rL(p) elde edilir.

ii) Eğer p3(mod8) ise incelememiz gereken ifade için b şıkkındaki asal sayıları inceleyelim, L(p)=p+14, L(p)+2=p+94 ve L(p)+6=p+254'dir. Dolayısıyla buradan p+b24 ifadesini kullanacağımızı öngörebiliriz. p+b24=ac ifadesine bakalım. p=4acb2 olur. Her 8k+3 formatındaki asal sayı için sonsuz sayıda (a,b,c) pozitif tamsayı üçlüsü elde edebiliriz (b'yi tek alırsak p+b24 tamsayı olur). Burada a, b ve c tek sayı olmalıdır aksi takdirde çelişki olacağı rahatlıkla gözlemlenebilir. Eğer bu (a,b,c) üçlüleri arasında a>1 ve bac olacak şekilde bir üçlü varsa a tek olduğundan a'nın bir tek asal böleni vardır. Bu asal sayı q olsun. p=b24acb2(modq)(pq)=1 olur. (pq)(qp)=(1)(p1)(q1)4=(1)((8k+3)1)(q1)4=(1)q12=(1q)(pq)(qp)=1(qp)=1 olur. Yani q karekalan bir asal sayıdır. p=4acb24aca24a2a2=3a23q2p>p3>qL(p) olur.

Dolayısıyla L(p)p ise p=4acb2 eşitliğini sağlayan pozitif (a,b,c) tamsayı üçlülerinden hiçbiri a>1 veya bac şartlarından birini sağlamıyordur. b=1 için ac=p+14 olur. p+14 asal sayı olmalıdır aksi takdirde bileşik sayı olur (p>5 olduğundan 1 olamaz) ve 1<ac olacak şekilde a ve c vardır. Bu da sağlanmamasını istediğimiz şartları sağladığı anlamına gelir. Bu bir çelişkidir. Ayrıca p+14 karekalandır çünkü p+1414(12)2(modp) olur, p tek olduğundan 12 sayısı, p modunda bir tamsayıya denktir. Dolayısıyla p+14x2(modp) olacak şekilde bir x tamsayısı vardır. Şimdi L(p)=p+14 olduğunu gösterelim. Aksini kabul edelim. L(p)=q<p+14 olsun. p, 8k+3 formunda olduğundan ve q karekalan olduğundan yukarda yaptıklarımızı burada da yaparsak (pq)=1 olduğunu bulabiliriz. Dolayısıyla u2p(modq) olacak şekilde q>u pozitif tamsayısı vardır. Hem u hem de qu bu denkliği sağlayacağından genelliği bozmadan u tek olsun diyebiliriz. Yani u2+p=qt olacak şekilde t vardır. u tek olduğundan ve p3(mod8) olduğundan t4(mod8) bulunur. t=4m için m tektir. p=4qmu2 ifadesi elde edilir ki yukarda incelediğimiz ifadenin aynısıdır. Kabul gereği (a,b,c)=(q,u,m) ve (a,b,c)=(m,u,q) üçlüleri a>1 veya bac şartlarından en az birini sağlamamalıdır. Yani a=1 veya a<b veya c<a olmalıdır. q>1 ve q>u olduğunu kullanırsak (a,b,c)=(q,u,m) için q>m elde edilir. (a,b,c)=(m,u,q) için m=1 veya m<u elde edilir. Yani m=1 veya q>u>m olmalıdır.

Eğer q>u>m>1 ise m tek olduğundan m'yi bölen bir tek asal sayı vardır. Bu asal sayıya r dersek pu24qmu2(modr) olur ve (pr)=1 olur. Yukarıda da gösterdiğimiz gibi (rp)=1 olur yani r de bir karekalandır fakat bu q'nun en küçük karekalan asal sayı olmasıyla çelişir. Dolayısıyla m=1 olmalıdır. u2+p=4q<4(p+14)=p+1u2<1 olur, çelişki. Dolayısıyla p+14 en küçük karekalan asal sayı olmalıdır. Bu da soruda istenileni ispatlar.

Örnek: p=19,43,67,163 asalları bu şartı sağlar.

b) a şıkkında gösterdiğimiz gibi L(p)=p+14 ise p=7 durumu hariç p, 8k+3 formunda olmalıdır. p>11 verildiğinden p13'dür fakat p=13 ve p=17 için L(p)=p+14 eşitliğini sağlamadığı için p19 durumuna bakmamız yeterlidir (13 ve 17, 8k+3 formunda değildir). a şıkkının çözümünden p=4acb2 olacak şekildeki her (a,b,c) pozitif tamsayı üçlüleri için a>1 veya bac şartlarından en az birinin sağlanmayacağını biliyoruz. Yani a=1 veya a<b veya c<a olmalıdır. p=4acb2 ifadesinde b=1 için p+14 ifadesinin asal sayı olduğunu göstermiştik. Benzer işlemleri yapalım. b=3 için ac=p+94=L(p)+2 olur. Bu eşitliği sağlayan her a ve c için a=1 veya a<3 veya c<a'dır. a tek sayı olduğundan a<3 ise a=1'dir. Dolayısıyla a=1 veya c<a'dır. Eğer p+94 asal sayı değilse 1 olamayacağı bariz olduğundan bileşik sayı olmalıdır. Dolayısıyla 1<ac<p+94 olacak şekilde a ve c vardır. Bu bir çelişkidir. Dolayısıyla p+94=L(p)+2 asal sayıdır.

b=5 için ac=p+254=L(p)+6 olur. Şartlar ise şu hale gelir; a=1 veya a<5 veya c<a olur. a<5 ise a=1 veya a=3'dür. Lakin a=3 olamaz çünkü 3c=L(p)+63L(p)L(p)=3 olur. L(p)=p+14=3 ise p=11 olur fakat p>11 olduğundan çelişkidir. Dolayısıyla a=1 veya c<a olmalıdır. Yukarıdakine benzer şekilde, p+254 asal değilse bileşik sayıdır ve bu durumda da 1<ac<p+254 olacak şekilde a ve c vardır. Bu bir çelişkidir. L(p)+6 asal sayıdır.

(127 puan) tarafından 
20,315 soru
21,871 cevap
73,591 yorum
2,885,070 kullanıcı