p asal bir sayi olsun. Fermat'in kucuk teoremi geregi (a,p)=1 tam sayilari icin ap−1≡1modp saglanir.
p asal oldugundan (Dogan Donmez'in de dedigi gibi) x2≡1modp cozumleri x≡1modp ya da x≡−1modp olur. (Bunun basit sayilar teorisinden ispati mevcut).
Bu da (a,p)=1 tam sayilari icin ap−12≡1modp ya da ap−12≡−1modp olur.
_______________________________________
Eger a tam sayisi modp altinda bir kare ise ap−12≡1modp bir kare degilse de ap−12≡−1modp saglanir. Bu ilgi cekici ve bircok yerde karsimiz cikan bir durum. modp altinda bir sayinin tam kare olup olmadigini test etmek uzere algoritmalar vardir. Detayli bilgi icin [1]deki ilgili bolume bakabilirsiniz.
Eger sayi modp altinda bir sayinin tam kare olup olmamasini (ap) ile belirtip kare ise 1 kare degilse −1 diyecegiz. Kisacasi ap−12≡(ap)modp saglanir.
_______________________________________
Bu soru icin kullanacagimiz ve genel konsepte dekullanisli olan bir esitlik var: p ve q tek asallar olmak uzere (pq)(qp)=(−1)(p−1)(q−1)4 esitligi saglanir.
Bu aslinda sayilari kucultmek icin kullaniliyor. (7977) yerine (9977)=(37) degerine bakmak, hatta (cok gerekmese de) (73)=(13) degerine bakmak daha kolaydir.
Gordugunun gibi 7498mod977 denkliginin 1 ya da −1 degerlerinden hangisini alacagini bulmak icin tek tek kuvvet almak ya da iki tabanli kuvvet algoritmalarina benzer bir algoritma kullanmak durumunda degiliz. Bunun yerine su basit soru cevabi veriyor: 1 tam sayisi mod3 altinda tam kare mi? Evet 12=1 zaten.
Elimide (7977)=(9777)=(37)=−(73)=−(13)=−1 var. Bu da 7498≡−1mod977 oldugunu verir.
_____________________________________
Peki 7nin daha kucuk bir (pozitif) kuvveti mod977 altinda −1 olabilir mi?
Ek kaynaklar:
[1] Neal Koblitz, A Course in Number Theory and Cryptography, (web baglantisi)