Akademisyenler öncülüğünde matematik/fizik/bilgisayar bilimleri soru cevap platformu
0 beğenilme 0 beğenilmeme
359 kez görüntülendi
Fizikte uzay 3 boyutlu deriz (uzay zaman demedim, uzay dedim dikkat edeseniz), hesaplarken hep bunu kullaniriz.

Bunun bir "ispati" va mi? Deneysel olarak bunu nasil gozlemlerim?
Serbest kategorisinde (1.6k puan) tarafından  | 359 kez görüntülendi

1 cevap

0 beğenilme 0 beğenilmeme
İspat denen şeyden ne beklediğinize bağlı. Yaşadığımız uzayın (aslında uzay-zamanın) doğru matematiksel temsilini Genel Rölativite (GR) ile yaptığımızı kabul edersek, bu sorunun daha formal ifade edilmiş hali belki şöyle olabilir: Einstein denkleminin çözümü olan bir çokkatlının üzerinde yaşayan noktasal varlıklar olarak, bu çokkatlının boyut sayısını nasıl tespit edebiliriz?

Tabii soru bu haliyle totolojik gelebilir: Bir çokkatlıyı (en azından fizikçiler için) kavrama şeklimiz zaten ona koordinat vererek, yani bir nokta etrafında ${\mathbb R}^d$ye eşleyerek olduğundan cevap zaten baştan belli gibi duruyor. Bu noktada soruya biraz daha "fizik"sel içerik kazandırmamız gerekir. Bildiğimiz ve güvendiğimiz fizik yasalarını kullanarak bu $d$'nin kaç olduğu bilgisine nasıl ulaşabilirim?

Bugün artık gerçeği hakkıyla tarif eden bir teorinin kuantum mekaniksel olması gerektiğine ikna olmuş sayılırız. Yaptığımız her deneyin, ölçme aletimiz ve denek arasındaki kuantum bir etkileşim ile gerçekleştiğini kabul ediyoruz. GR ise yapısı itibariyle klasik fiziğe ait bir teori. Dolayısıyla bize (i) evrenin hem GR'nin klasik kurallarına uyan hem de kuantum etkileşimleri doğru şekilde hesaba katan bir matematiksel temsili ve (ii) bu tasvirde "uzay" kavramı hala geçerli bir kavram olmaya devam ediyorsa, etkileşimlerin sağladığı imkanlarla bu uzayın kaç bucak olduğunu anlayacak bir deney fikri gerek.

(i) için Sicim Teorisi popüler bir aday ve bu teorinin (ii)'ye cevabı uzayın 10 boyutlu oluşu.
(145 puan) tarafından 
Ayakkabilarinizi sadece 3. boyutta baglayabilirsiniz gibi bir cevap vardi benim kafamda ancak cevabinizdaki uzay galiba faz uzayi.
Fazla uğraşma eloi. (Nasıl, çift anlamlı?)

Yok öyle fazla (@Ozgur) soyut bir şey değil hakiki uzaydı kastım. Bildiğimiz 3 tanenin dışındaki ekstra boyutlar ya çok küçük olduğu için ya da onlarla etkileşemediğimiz için bize gözükmeseler de aslında orada bir yerdeler, gibi bir yorumla bu sıradışı iddiayı kabullenilir (!) hale getirebiliriz.

Tabii burada sürekli, türevlenir, iyi huylu bir uzay varsaydım. Başka uçuk kaçık durumlarda boyut sayısını görmek belki daha zordur, o durumda iş ayakkabılara düşebilir.

20,200 soru
21,726 cevap
73,275 yorum
1,887,831 kullanıcı